Hỏi: Đề nghị Luật sư tư vấn, năm 1994 gia đình tôi được nhà nước chia 7 định suất ruộng. Mỗi suất là 288m vuông. Chủ sở hữu là bố tôi ông Tùng .Bố tôi có 4 người con. Nay bố tôi đã mất không để lại di chúc. Gia đình tôi chưa thống nhất phân chia tài sản trên và cử bà Dương là mẹ tôi đứng tên chủ sở hữu. Nay chị gái tôi về đòi ruộng với diện tích 288m vuông và đòi tách đôi sổ đỏ ruộng và mẹ tôi không nghe. Vậy tôi xin hỏi là việc mẹ tôi cho con gái như thế nào thì con gái được hưởng như vậy hay là mẹ tôi phải trả đủ 288m như nhà nước chia theo định suất? (Vĩ Đại)

Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198

Luật gia Nguyễn Bảo An- Tổ tư vấn pháp luật tố tụng của Công ty Luật TNHH Everest- trả lời:

Điều 108 Bộ luật Dân sự 2005 quy định: “Tài sản chung của hộ gia đình gồm quyền sử dụng đất, quyền sử dụng rừng, rừng trồng của hộ gia đình, tài sản do các thành viên đóng góp, cùng nhau tạo lập nên hoặc được tặng cho chung, được thừa kế chung và các tài sản khác mà các thành viên thỏa thuận là tài sản chung của hộ”.

Điều 107 Bộ luật Dân sự quy định “Chủ hộ là đại diện của hộ gia đình trong các giao dịch dân sự vì lợi ích chung của hộ. Cha, mẹ hoặc một thành viên khác đã thành niên có thể là chủ hộ.”

Khoản 29 Điều 3 Luật Đất đai 2013 quy định:

“Hộ gia đình sử dụng đất là những người có quan hệ hôn nhân, huyết thống, nuôi dưỡng theo quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, đang sống chung và có quyền sử dụng đất chung tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất”.

Điều 109 Bộ luật Dân sự 2005 quy định:
“1.Các thành viên của hộ gia đình chiếm hữu và sử dụng tài sản chung của hộ theo phương thức thoả thuận.
2.Việc định đoạt tài sản là tư liệu sản xuất, tài sản chung có giá trị lớn của hộ gia đình phải được các thành viên từ đủ 15 tuổi trở lên đồng ý; đối với các loại tài sản chung khác phải được đa số thành viên từ đủ 15 tuổi trở lên đồng ý”.

Như vậy, đất được cấp cho hộ gia đình thì thuộc quyền sở hữu chung của tất cả mọi thành viên trong hộ gia đình. Việc xác định những người có quyền đối với quyền sử dụng đất cấp cho hộ gia đình được căn cứ vào sổ hộ khẩu tại thời điểm được Nhà nước giao đất, cho thuê đất, công nhận quyền sử dụng đất; nhận chuyển quyền sử dụng đất. Việc định đoạt quyền sử dụng đất là tài sản của hộ gia đình phải được các thành viên từ đủ 15 tuổi trở lên đồng ý.

Trong trường hợp của gia đình bạn, quyền sử dụng đất là tài sản chung của hộ gia đình và bố của bạn và sau này là mẹ của bạnchỉ là người đại diện đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Do đó việc xác địnhquyền sử dụng đất đối với 7 định suất đất nhà bạn căn cứ vào sổ hộ khẩu của gia đình vào thời điểm nhà nước giao đất, tức là những ai có tên trong sổ hộ khẩu vào thời điểm này đều có quyền sử dụng đối với đất. Trong trường hợp tách thửa thì mỗi người được hưởng một phần bằng nhau.

Về định suất đất của bố bạn, bố bạn đã mất và không để lại di chúc nên theo quy định của Điều 676 Bộ luật dân sự năm 2005 thì việc thừa kế sẽ theo thứ tự sau:

"1.Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;"

Như vậy sau khi bố bạn qua đời thì các thành viên trong gia đình bạn là mẹ bạn và những chị em bạn đều được hưởng phần thừa kế bằng nhau từ quyền sử dụng đất thuộc định suất đất của bố bạn. Tuy nhiên sau đó khi làm lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất các bạn lại để mẹ bạn đứng tên trên giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với tất cả phần đất của gia đình. Điều này không thay đổi quyền sử dụng đất của các bạn đối với phần định suất đất của các bạn trong số đất chung của gia đình ( vì căn cứ xác định những người có quyền đối với quyền sử dụng đất là vào sổ hộ khẩu thời điểm nhà nước giao đất).

Như vậy theo quy định của pháp luật thì vào thời điểm nhà nước chia đất mà nếuchị bạn đã sinh ra thì chị bạn được hưởng quyền sử dụng đối với suất đất mà nhà nước chia cho chị bạn trong tổng số định suất đất mà nhà nước trao cho gia đình bạn. Và nếu chị bạn có nhu cầu tách thửa thì mẹ bạn phải tách cho chị bạn suất đất như nhà nước đã chia theo định suất đất.