Hỏi: Bố mẹ chồng tôi có 3 người con trai, chồng tôi mất 2007, chúng tôi có một con gái. Năm 2013 mẹ chồng tôi mất do bị ung thư, lúc gần mất bà có viết một giấy tay với nội dung là: Đồng ý cho 2 người con trai đang sống đứng tên căn nhà của ông bà, cả 2 ông bà cùng ký tên vào giấy đó, không có người làm chứng, không có công chứng và chỉ có người con trai thứ 3 biết. Nhưng nội dung giấy tay đó cũng viết là tài sản của ông bà (chỉ có căn nhà) chia đều 3 phần, 2 phần cho 2 người con trai, phần còn lại chia đều 5 đứa cháu, con gái tôi và 4 đứa con của 2 người con trai đó. Đến năm 2016 thì bố chồng tôi cũng mất. Vậy tôi hỏi:

1. Di chúc đó có hợp pháp không?

2. Con gái tôi có được chia không khi căn nhà đó lại đồng ý cho 2 người con trai kia đứng tên? (Nguyễn Mai - Hải Phòng)

Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198

Luật gia Phạm Thị Mai Phương - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:

1. Di chúc đó có hợp pháp không?

"Điều 652. Di chúc hợp pháp: 1. Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép;b) Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật. 2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý. 3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực. 4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này. 5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực."

Theo điều 655 Bộ luật dân sự:

"Điều 655. Di chúc bằng văn bản không có người làm chứng: Người lập di chúc phải tự tay viết và ký vào bản di chúc. Việc lập di chúc bằng văn bản không có người làm chứng phải tuân theo quy định tại Điều 653 của Bộ luật này."

Trường hợp di chúc của bốmẹ chồng bạn là di chúc bằng văn bản không có người làm chứngđược coi là hợp pháp nếu người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép, người lập di chúc tự tay viết và ký vào bản di chúcvànội dung di chúc phải đúng theo quy định tại Điều 653 Bộ luật dân sự:

"1. Di chúc phải ghi rõ:a) Ngày, tháng, năm lập di chúc; b) Họ, tên và nơi cư trú của người lập di chúc; c) Họ, tên người, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản hoặc xác định rõ các điều kiện để cá nhân, cơ quan, tổ chức được hưởng di sản; d) Di sản để lại và nơi có di sản; đ) Việc chỉ định người thực hiện nghĩa vụ và nội dung của nghĩa vụ. 2. Di chúc không được viết tắt hoặc viết bằng ký hiệu; nếu di chúc gồm nhiều trang thì mỗi trang phải được đánh số thứ tự và có chữ ký hoặc điểm chỉ của người lập di chúc."

2. Con gái tôi có được chia không khi căn nhà đó lại đồng ý cho 2 người con trai kia đứng tên?

- Nếu di chúc đó hợp pháp thì theo khoản 1 điều 667 Bộ luật dân sự 2005: "Di chúc có hiệu lực pháp luật từ thời điểm mở thừa kế" cho nên tài sản là căn nhà sẽ được chia theo di chúc.

Vì con gái bạn được thừa kế theo di chúc nên đương nhiên được chia tài sản.Khi căn nhà đã chia 3 phần, 2 phần cho người con trai, phần còn lại cho 5 người cháu thì di sản thừa kế sẽ được chia như vậy. Nếu thực hiện theo ý nguyện của bố mẹ chồng bạnchỉ2 người con trai đứng tên quyền sở hữu với căn nhà đó thì 2 người phải trả bằng tiền phầngiá trị tài sản thừa kế cho 5 người cháu. Nếu không thì tất cả sẽ cùng đứng tên quyền sở hữu đối với căn nhà đó. Việc phận chia di sản theo di chúc được quy định tại điều 684 Bộ luật dân sự 2005 như sau:

"Điều 684.Phân chia di sản theo di chúc:1. Việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc; nếu di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế thì di sản được chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc, trừ trường hợp có thoả thuận khác.2. Trong trường hợp di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật thì người thừa kế được nhận hiện vật kèm theo hoa lợi, lợi tức thu được từ hiện vật đó hoặc phải chịu phần giá trị của hiện vật bị giảm sút tính đến thời điểm phân chia di sản; nếu hiện vật bị tiêu huỷ do lỗi của người khác thì người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.3. Trong trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối di sản thì tỷ lệ này được tính trên giá trị khối di sản đang còn vào thời điểm phân chia di sản."

- Trường hợp di chúc không hợp pháp thì di sản thừa kế sẽ được chia theo hàng thừa kế tại điều 676 Bộ luật dân sự như sau:

"Điều 676.Người thừa kế theo pháp luật: 1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây: a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết; b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại; c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại. 2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản."

Như vậy, những người được hưởng di sản thừa kế bao gồm 2 người con trai của bố mẹ chồng bạn và con gái bạn vì con bạn được thừa kế thế vị theo điều 677 Bộ luật dân sự 2005 như sau:

"Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống."

Khuyến nghị:

1. Để có ý kiến tư vấn chính xác và cụ thể hơn, Quý vị vui lòng liên hệ với các Luật sư chuyên gia của Công ty Luật TNHH Everest qua Tổng đài tư vấn pháp luật 1900 6198, hoặc E-mail: info@luatviet.net.vn.
2. Nội dung bài tư vấn pháp luật thừa kế mà Công ty Luật TNHH Everest cung cấp, Quý vị chỉ nên xem như nguồn tài liệu tham khảo.
3. Các điều luật chúng tôi viện dẫn trong bài viết có thể đã hết hiệu lực hoặc đã được sửa đổi, bổ sung. Các thông tin trong tình huống là cá biệt. Do đó, Chúng tôi không đảm bảo những thông tin này có thể áp dụng cho mọi trường hợp, mọi đối tượng, ở mọi thời điểm.