Hỏi: Ông nội em có 1 sổ đỏ trong đó có 200m2 đất ở, còn lại là vườn thừa và đất nông nghiệp. Ông có 2 người vợ, người vợ đầu có 1 con trai là Bác em, sau khi vợ đầu mất ông em lập gia đình với bà nội em và mua được mảnh đất trong sổ đỏ này, sinh đc 2 cô và ba em. Bà nội em đã mất 30 năm. Năm 2001 ba em qua đời.Cả Bác và 2 Cô của em đều có gia đình và sống riêng. đến năm 2005 Ông nội em làm hợp đồng cho tặng quyền sử dụng đất cho em trai của em 200m2 đất ở. Vốn dĩ là Ông em muốn trao toàn bộ quyền sử dụng đất cho em trai của em nhưng thời điểm đó Luật Dân sự không cho phép cho tặng đất nông nghiệp. 3 mẹ con em cũng không hiểu luật nên khônglàm lại hợp đồng cho nhận tài sản. Đến năm 2010 thì Nội của em qua đời. Bây giờ e muốn hỏi nếu giờ làm sổ đỏ cho em trai của em thì có được kê khai phần đất nông nghiệp không hay chỉ được khai nhận 200m2 đất ở đã được công chứng cho tặng năm 2005. Phần đất nông nghiệp còn lại trong sổ đỏ gia đình em có phải chia cho Bác và 2 cô không? Nếu đến 2020 khi đã hết thời hiệu khởi kiện chia tài sản thừa kế mà Mẹ và em trai của em không đồng ý phần đất canh tác trên là tài sản chung vậy họ có quyền đòi kiện chia tài sản chung hay không? Diện tích đất nông nghiệp đó được chia khi gia đình em có 5 người là Ông nội, Ba em, Mẹ em, em, em trai em. Tại thời điểm đó Bác và 2 cô đã tách hộ khẩu và cũng đã được chia đất nông nghiệp. (Tùng Anh - Ninh Bình)

>>> Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198

Luật gia Nguyễn Văn Nam - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:

Vì ông nội bạn và em trai bạn đã làm hợp đồng tặng cho quyền sử dụng đất đối với 200m2 đất ở nên đương nhiên phần đất nông nghiệp kia vẫn là tài sản của ông bạn. Mặt khác, ông nội bạn đã mất nên bạn không thể làm lại sổ đỏ cho em trai bạn với tất cả phần đất nông nghiệp đóđược, phần đất đó sẽ là di sản của ông bạn sẽ được chia thừa kế cho những người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất nếu ông bạn mất không để lại di chúc.

Điều 676 Bộ luật dân sự 2005 quy định về hàng thừa kế như sau:

"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản".

Theo điều 677 Bộ luật dân sự quy định:

"Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống".

Theo các quy định trên, những người được thừa kế phần đất nông nghiệp bao gồm:

- Ba bạn do mất trước ông nội bạn nên bạn và em trai bạn sẽ được hưởng phần di sản được thừa kế của ba bạn.

- Bà nội bạn đã mất trước ôngnên bà nội bạn không được hưởng di sản thừa kế.

- Bác bạn, 2 cô của bạn.

Theo quy định tại điểm a mục 2.4Phần I Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP:

"a) Trường hợp trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về quyền thừa kế và có văn bản cùng xác nhận là đồng thừa kế hoặc sau khi kết thúc thời hạn mười năm mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về hàng thừa kế và đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung của các thừa kế. Khi có tranh chấp và yêu cầu Toà án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết...".

Mẹ bạn không phải là người được hưởng di sản thừa kế và sẽ không có quyền đối với phần đất đónên theo quy định trên nếu bạn và em trai bạn đến năm 2020không đồng ý phần đất canh tác trên là tài sản chung mà bác và 2 cô bạn đòi chia thừa kế thì cũngkhông thể chia phần đất này được mặc dù đất này đã trở thành tài sản chung của các đồng thừa kế.

Khuyến nghị: