Hỏi: Năm 2002 bố tôi mất, để lại hơn 2000m2 đất, trong đó có 400m2 đất ở, năm 2012 mẹ tôi chia cho 3 người con trai trong đó có tôi, mỗi người 100m2 đất ở, còn 4 người con gái đều đã đi lấy chồng trước năm 2002 thì họ không lấy một phần đất nào khi đó, Phần đất còn lại vẫn giữ nguyên tên chủ sử dụng đất là bố tôi (trong giấy CNQSD đất chỉ đứng tên bố tôi), mẹ tôi cũng khôngchuyển quyền sử dụng sang tên bà cho đến nay, Phần đất đó hiện tại mẹ tôi và ba anh em trai vẫn cùng nhau sử dụng để trồng cây và chăn nuôi, coi như tài sản chung. Nay mẹ tôi đã già ( 84 tuổi). Bà không trực tiếp lao động được nên có ý định chia nốt phần đất còn lại cho ba anh em trai và các con gái, chỉ giữ lại một phần của bà và sẽ cho người con nào trực tiếp nuôi bà, Vậy xin hỏi luật sư là: 1/ Phần đất còn lại sẽ được chia như thế nào? 2/ Ba người con trai có được chia phần đất đó nữa không? Vì vào thời điểm năm 2012 khi đó phần đất cho ba người con trai là làm thủ tục cho tặng, mẹ tôi làm giấy tặng và được sự đồng ý của các anh chị em, chứ không phải là làm thủ tục họp gia đình để phân chia di sản thừa kế hoặc tài sản chung; 3/ Tôi xin bổ sung một vấn đề nữa :có một số chị gái em gái tôi xui mẹ tôi làm lại sổ đỏ , chuyển tất phần đất còn lại sang tên bà sau đó lập di chúc chia cho họ mà không cho các con trai. Vậy nếu tôi không đồng ý thì mẹ tôi có thể chuyển sang tên bà được không? (Kiều Anh - Ninh Bình)

>>> Luật sư tư vấn pháp luật qua tổng đài (24/7) gọi: 1900 6198

Luật gia Nguyễn Văn Nam - Tổ tư vấn pháp luật thừa kế - Công ty Luật TNHH Everest - trả lời:

Trước tiên cần phải nói về thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế, theo quy định tại Điều 645Bộ luật dân sự năm 2005thì:

"Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế..."

Vì bố bạn đã mất hơn 10 năm nên hiện nay đã hết thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế, ai đang trực tiếp quản lý sử dụng di sản thừa kế thì sẽ tiếp tục quản lý sử dụng, những người thừa kế khác không còn quyền khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế.

Tuy nhiên, theo quy định tại Nghị quyết số 02/2004/NQ-HĐTP ngày 10/8/2004 hướng dẫn thì:

- Trường hợp trong thời hạn mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về quyền thừa kế và có văn bản cùng xác nhận là đồng thừa kế hoặc sau khi kết thúc thời hạn mười năm mà các đồng thừa kế không có tranh chấp về hàng thừa kế và đều thừa nhận di sản do người chết để lại chưa chia thì di sản đó chuyển thành tài sản chung của các thừa kế. Khi có tranh chấp và yêu cầu Toà án giải quyết thì không áp dụng thời hiệu khởi kiện về quyền thừa kế, mà áp dụng các quy định của pháp luật về chia tài sản chung để giải quyết và cần phân biệt như sau:

+ Trường hợp có di chúc mà các đồng thừa kế không có tranh chấp và thoả thuận việc chia tài sản sẽ được thực hiện theo di chúc khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo di chúc.

+ Trường hợp không có di chúc mà các đồng thừa kế thỏa thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo thoả thuận của họ.

+ Trường hợp không có di chúc và các đồng thừa kế không có thoả thuận về phần mỗi người được hưởng khi có nhu cầu chia tài sản, thì việc chia tài sản chung đó được thực hiện theo quy định của pháp luật về chia tài sản chung.

- Trường hợp người chết để lại di sản cho các thừa kế nhưng các thừa kế không trực tiếp quản lý, sử dụng mà di sản đó đang do người khác chiếm hữu bất hợp pháp hoặc thuê, mượn, quản lý theo uỷ quyền... thì các thừa kế có quyền khởi kiện người khác đó để đòi lại di sản.

Do cha bạn mất không để lại di chúc và theo như thông tin bạn cung cấp bố bạn mất năm 2002 để lại hai mảnh đất đứng tên bố bạn, do đó đây là tài sản riêng của bố bạnvà đến năm 2012 mẹ bán tiến hành chia di sản của bố bạn, trường hợp này về mặt pháp lý là không được công nhận bởi vì mẹ bạn không có thẩm quyền để quyết định tài sản của bố bạn mà tài sản đó do không có di chúc nên sẽ được chia thừa kế theo pháp luật.

Khuyến nghị: